1. Mustafa

KISA BİLGİ

Sultan  Birinci  Mustafa (1592 - 1639) 1592 yılında Manisa'da doğdu. Babası Sultan Üçüncü Mehmed, annesi Handan Sultan'dır. Sultan  Birinci  Mustafa güzel yüzlü, seyrek sakallı, sarı benizli ve iri gözlü bir padişahtı. İki defa padişahlık yaptı. Sinirli bir yapıya sahipti. 

Sultan  Birinci  Mustafa, ağabeyi Sultan Birinci Ahmed'in padişahlığı süresince, 14 yıl sarayın bir odasında hapis hayatı yaşadı. O devirde bu gerekli görülüyordu. Aksi halde şehzadeler devlet yönetimine karışıyor, hatta padişahı devirmek için harekete bile geçebiliyor ve devlet birliği tehlikeye düşüyordu. Buna meydan vermemek için şehzadeler "izale" olunur veya bir odaya kapatılırdı. 

Sultan  Birinci  Ahmed tahta geçtiğinde kardeşini öldürtmemiş, ancak sarayda mahbus tutulmuştur. Kafes hayatı denilen bu süre sonunda Sultan  Birinci  Mustafa, Osmanlı hanedanının en büyük erkek evladı olması dolayısıyla tahta çıkarılmış fakat kısa sürede dengesiz hareketleri görüldüğünden ulema, asker ve devlet erkanının ittifakı ile hal edilmiştir. Sultan Genç Osman'ın tahttan indirilip katlinden sonra bir kez daha cülus etmişse de 1,5 yıl sonra tekrar tahttan indirilmesi icab etmiştir. 

Sultan Birinci Mustafa ile birlikte kardeş katli nadiren görülmüş, artık şehzadeler sarayda kafes ardında tahta geçecekleri günü beklemeye başlamışlardır. Tabii valide sultanlar, şehzade anaları arasında rekabetler başlamış, her biri bir vezire ve diğer gruplara dayanarak entrikalarla padişah değiştirmeye çalışmışlardır. 

Sultan Birinci Mustafa, çok dindar bir insandı. Sadaka vermeyi çok severdi. Hatta sarayın havuzuna hizmetçilerin toplaması için para atardı. Saraydaki hayatını ibadet ederek, dini eserler okuyarak geçiriyordu. Tahta geçmesi için ikinci kez davet edildiği zaman, odasında Kuran-ı Kerim okuduğunu ve padişahlık istemediğini bildirmişti. 

Sultan Genç Osman'ın öldürülmesini bahane eden sipahiler 22 Mayıs 1622 günü ayaklandılar. Abaza Paşa'nın ayaklandığı haberinin de İstanbul'a gelmesi üzerine Genç Osman faciasını bahane eden sipahiler ikinci kez ayaklandılar. Olayların bu şekilde gelişmesi üzerine, Sultan Genç Osman'ın katillerinden olan Cebecibaşı ve Kara Davut idam edildi. 

Sultan Birinci Mustafa ikinci padişahlığının başlamasından 1.5 yıl sonra 10 Eylül 1623 tarihinde şeyhülislam fetvası ile tekrar tahttan indirildi. Fetvanın gerekçesi olarak da "Akli dengesi tam olmayan birisinin halife olamayacağı" gösterildi. Sultan Birinci Mustafa tahttan indirildikten 16 yıl sonra, 20 Ocak 1639 günü sinir hastalığından dolayı Topkapı Sarayında vefat etti.

DAHA FAZLA BİLGİ

SULTAN 1. MUSTAFA

1. Mustafa'nın Doğum Tarihi: 1591

1. Mustafa'nın Ölüm Tarihi: 20 Ocak 1639

1. Mustafa'nın Sultanlık Dönemi: 1617 -1618, 1622 -1623

1. Mustafa'nın Kabrinin Bulunduğu Yer: İstanbul, Ayasofya
 

1591 yılında babası III. Mehmed'in Saruhan sancakbeyi olarak bulunduğu Manisa'da doğdu. Annesi Handan Sultan'dır. Kardeşinin yerine tahta geçen padişahların ilkidir. Üç ay süren ilk saltanatından dört yıl sonra Genç Osman Vak'asf nın ardından ikinci kez tahta çıkarılmıştır. Mustafa'nın padişahlığı ile babadan oğula süregelen Osmanlı geleneği de bozulmuştur.

Mustafa, babasının 1595 yılında padişah olmasının ardından diğer kardeşleriyle birlikte Manisa'dan İstanbul'a götürüldü. İlk temel eğitimini sarayda aldı. Kendisinden bir yaş büyük olan kardeşi Ahmed'in on dört yaşında tahta çıkması üzerine, hanedanın geride kalan tek erkek üyesiydi ve yeni padişahın henüz bir erkek varisi bulunmuyordu.

I. Ahmed'in beklenmedik ölümü üzerine Kaymakam Sofu Mehmed Paşa ile Şeyhülislam Hocazade Esad Efendi, diğer devlet ileri gelenlerini de ikna ettiler ve 1. Ahmed'in büyük oğlu Osman yerine, kardeşi Mustafa'nın tahta çıkmasına karar verildi.

Osmanlı Devleti'nin bir süredir yaşadığı çalkantılı olaylar ve ayaklanmalar neticesinde 1. Mustafa'nın ruh sağlığı bozuldu. Mustafa'nın tahta oturtulmasında önayak olan Kaymakam Sofu Mehmed Paşa ve Şeyhülislam Esad Efendi, Mustafa'nın rahatsızlığının zamanla geçeceğini savundular. 1. Ahmed'in eşlerinden Kösem Sultan ise, kendi oğullarına taht yolunu açmak amacıyla Mustafa'yı tahta çıkaran grubun içinde yer aldı.

22 Kasım 1617 Çarşamba günü tahta oturan I. Mustafa, Cuma günü Eyüp'e giderek burada kılıç kuşandı. Hazineden yüz kese tutarında altın cülus bahşişi olarak dağıtıldı. Saray kadroları da silahdardan başlanarak değiştirildi.

Mustafa'nın 26 Şubat 1618 tarihine kadar süren saltanatı sırasındaki icraatıyla ilgili fazla bilgi yoktur. 96 günlük saltanatı boyunca hastalığının da etkisiyle bir takım tutarsız davranışlar sergiledi.

1. Ahmed zamanında sarayda etkili bir kişi olan Darüssaade Ağası Hacı Mustafa Ağa, Sultan Mustafa'nın davranışlarına çözüm bulunması gerektiğini bildirince harekete geçildi.

Sadaret Kaymakamı Sofu Mehmed Paşa ile Şeyhülislam Esad Efendi, I. Mustafa'nın tahttan indirilmesinde etkin rol oynadı. 1. Ahmed'in büyük Şehzadesi Osman, Babüssaade önünde tahta oturtuldu.

Mustafa'nın ikinci kez tahta çıkması II. Osman'ın öldürülmesiyle sonuçlanan ayaklanmanın ikinci günündedir.

İlk saltanatı doksan altı gün, ikinci saltanatı bir yıl üç ay yirmi gün süren I. Mustafa, tahttan indirildikten sonra on beş yıl boyunca Topkapı Sarayındaki odasında yaşadı. 20 Ocak 1639'da öldü. Ayasofya önündeki bir binaya defnedildi.

Sultan Mustafa, zayıf vücutlu, minyon yapılı, solgun fakat güzel yüzlüydü. İri siyah gözleri vardı. Sakallan seyrekti.

İstanbul'da adına yapılmış hiçbir eser bulunmayan I. Mustafa'nın çocuğu yoktu.