Savaştığı Cepheler

Mustafa Kemal Atatürk 1. Dünya Savaşında 3 farklı cephede savaşmıştır. Bu cepheler Kafkas, Çanakkale ve Suriye-Filistin cepheleridir.

1 – Kafkas Cephesi
Cephenin Açılma Nedenleri :
1. İttihatçıların Orta Asya’daki Türkleri birleştirme ve Hindistan’a kadar toprakları genişletme isteği.
2. Almanların Bakû petrollerini ele geçirmek için Osmanlı’yı kışkırtması.
3. Rusların Doğu Anadolu’ya saldırmasıyla mücadele başlamıştır (1 Kasım 1914).
4. Enver Paşa Sarıkamış’ta Ruslara karşı cephe açmıştır.
5. 90.000 asker Allahuekber Dağları’nda soğuktan donarak şehit olmuştur (Sarıkamış Faciası).
6. Ruslar, Doğu Anadolu’yu işgal etmiştir.
7. M. Kemal Muş ve Bitlis’i Ruslardan geri almıştır (1914).
8. Rusya’da Bolşevik İhtilali çıkmıştır (1917).
9. Rusya Brest Litowsk Antlaşması ile I.Dünya Savaşı’ndan çekilmiş; Kars, Ardahan ve Batum’u Osmanlı Devleti’ne bırakmıştır (3 Mart 1918).

2. Çanakkale Cephesi
Cephenin Açılma Nedenleri :
1. İtilaf Devletleri’nin Rusya’ya yardım göndermek istemesi.
2. İtilaf Devletleri’nin Boğazlar’ı ele geçirerek, Osmanlı’nın İttifak Devletleri ile bağlantısını kesmek ve Osmanlı’yı saf dışı etmek istemesi.
3. İtilaf Devletleri’nin Balkan devletlerini yanlarına çekmek istemesi.
4. Osmanlı’nın Kafkas ve Kanal cephelerinden çekilmesinin sağlanmak istenmesi.

Notlar:
İngiliz ve Fransız donanmaları Çanakkale Boğazı’na saldırmış, savaş başlamıştır (19 Şubat 1915).
Mayınlı boğazlardan İtilaf Devletleri geçememiştir.
İtilaf Devletleri Gelibolu Yarımadası’na ve boğazın iki yakasına asker çıkarmıştır. Türk askeri Gelibolu, Conkbayırı, Anafartalar’da başarı elde etmiştir Mustafa Kemal bu cephede başarılar kazanmıştır.
Düşman askerleri sekiz ay sonra savaştan çekilmek zorunda kalmıştır (9 Ocak 1916).

Çanakkale Savaşı’nın Sonuçları :
1. I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı, yalnız bu cephede başarılı olmuştur.
2. Çanakkale Savaşı, I. Dünya Savaşı’nın uzamasına neden olmuştur.
3. 500.000 insan ölmüştür.
4. M. Kemal; önce albay, daha sonra da general olmuş, yurt içinde ve dışında tanınmıştır.
5. Bulgaristan İttifak Devletleri yanında savaşa katılmıştır.
6. Rusya’da Bolşevik İhtilali olmuş, SSCB kurulmuştur.
7. Kafkas Cephesi kapanmıştır.
8. Zafer, tutsak milletlere bağımsızlık mücadelesinde bir örnek oluşturmuştur.

3. Suriye ve Filistin Cephesi
Cephenin Açılma Nedenleri :
1. Osmanlı Devleti’nin İngilizler’in Süveyş’ten kuzeye doğru ilerleyişini durdurmak istemesi.
2. İngilizler Halep’e kadar ilerlemiştir (1918).
3. Yıldırım Orduları Komutanı M.Kemal Paşa, İngilizler’i Halep’in kuzeyinde durdurmuştur.
4. Misak-ı Milli’nin Suriye sınırı çizilmiştir.

Kafkas Cephesi (1914 – 1918)
Akdeniz’de İngilizler’den kaçan iki Alman savaş gemisi olan Goben ve Breslaw gemileri Osmanlı Devleti’ne sığındı. İngiltere Osmanlı Devleti’nden bu gemileri istedi fakat Osmanlı Devleti bu gemileri satın aldığını bildirdi ve gemileri vermedi. Gemilerin isimleri Yavuz ve Midilli olarak değiştirildi. Bu iki gemi Karadeniz’de Türk bayrağı asılı bi şekilde açıldılar ve Rus limanlarını bombaladılar. Türk bayrağı asılı bu iki geminin Rus limanlarını bombalaması üzerine Rusya, Osmanlı Devleti’ne savaş ilan etti. Rus orduları doğu anadolu üzerine yürümeleri üzerine Enver Paşa komutasında ki Türk ordusu Sarıkamış üzerinden bir harekat düzenledi. Böylelikle Kafkasya Cephesi açılmış oldu. I.Dünya savaşında Osmanlı topraklarında açılan ilk cephe Kafkas Cephesiydi.

 

Kafkas Cephesi’nin Açılmasının Nedenleri:
- İttihat ve Terraki Cemiyeti üyelerinin Orta Asyada ki Türkleri biraraya getirme isteği (Turancılık),

- 93 Harbinden sonra Rusya’nın eline geçmiş olan Kars, Ardahan, Batum ve Artvin’i geri alabilme isteği,

- Almanya’nın Azerbaycan-Bakü petrol hattını ele geçirme düşüncesi üzerine Osmanlı Devleti’ni kışkırtması,

- Osmanlı Devleti’nin, Rusya’nın Doğu Anadolu’da ilerleyişine engel olmabilme düşüncesi,

- Rusya’nın Kafkasya Cephesine güç transferi yapması ile Almanya’nın Doğu Cephesi’nde ki yükünü hafifletme düşüncesi, Kafkasya Cephesi’nin açılmasında etkili olmuştu.

Kafkas Cephesinde ki Gelişmeler:
Rusların Doğu Anadolu’ya saldırmaları sonucunda, Kafkas Cephesi Enver Paşa komutasında açılmıştı. Enver Paşa’nın yönetiminde ki Sarıkamış Kış Taarruzu’nda şiddetli soğuk, bulaşıcı hastalıklar ve açlık yüzünden binlerce Osmanlı askeri şehit oldu. Bu olay Sarıkamış Felaketi olarak anılır. 1915 yılında Erzurum, Erzincan, Bitlis, Muş ve Trabzon Ruslar tarafından işgal edildi. Bu işgalde Ermenilerde Rusya’ya yardımda bulunmuştu. Cephede yaşanan başarısızlıklar üzerine, Çanakkale Cephesinde görev almış olan Mustafa Kemal Paşa 1916 yılında bu cepheni kapanması üzerine Kafkasya Cephesine geldi. Mustafa Kemal Paşa, Rusların 1915 yılında işgal ettikleri illerimizden olan Muş ve Bitlis’i Rusların elinden geri almayı başardı.

Çanakkale Cephesinde İtilaf Devletleri’nin başarısızlıklarından dolayı Rusya yardım almadı. Savaşın bu kadar uzun süreceğini planlamayan Rusya’da bazı iç karışıklıklar meydana geldi. Bu durumdan faydalanan Bolşevikler tarafından 1917 yılında Rusya’da ihtilal yapıldı. Çarlık rejimi yıkıldı. Yönetimi ele geçiren Bolşevikler savaştan çekilme kararı aldılar. Bunun üzerine 3 Mart 1918 tarihinde Rusya ile Almanya, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Bulgaristan ve Osmanlı Devleti arasında Brest Litovsk Antlaşması imzalandı.